Intro
Het gedragsmodel Balm is een didactisch gedragsveranderingsmodel. Het benoemt zes voorwaarden voor gedragsverandering (openstaan, begrijpen, willen, kunnen, doen, volhouden). Het is ook een tool om met iedereen in het bedrijf in gesprek te gaan over duurzame gedragsverandering. Dit artikel beschrijft het model, de herkomst en uitkomsten van onderzoek naar de meerwaarde vanuit veiligheidskundig perspectief.
Het model
Het model Balm benoemt vier fasen van leerprocessen van de doelgroep. Opleiders, trainers en coaches gebruiken het model als kapstok voor leerprocessen en gedragsverandering.
Fase 1: Openstaan. De doelgroep staat bloot aan nieuwe informatie en heeft daar aandacht voor. Op basis van de nieuwe informatie staat de doelgroep toe dat een verandering begint.
Fase 2: Begrijpen, willen, kunnen. Met doeltreffende educatie en communicatie bereiken opleiders, trainers en coaches dat de doelgroep zich kennis, attitudes en vaardigheden eigen maakt.
Fase 3: Doen. De doelgroep past het geleerde toe in de praktijk en vertoont nieuw gedrag.
Fase 4: Volhouden. De doelgroep houdt het nieuwe gedrag vol. Er kunnen nieuwe gewoontes ontstaan.
Gedragsmodel Balm
De zes woorden openstaan, begrijpen, willen, kunnen, doen en volhouden zijn verzamelnamen die vervangen kunnen worden door andere woorden en begrippen (Balm, 2022).
Het leer- en gedragsveranderingsproces vinden natuurlijk niet plaats in een vacuüm, er is altijd sprake van een fysieke en sociale omgeving. Veiligheidskundigen zullen daarom educatie en communicatie altijd vormgeven in samenhang met technische en organisatorische maatregelen.
Oorsprong model
In opdracht van de Stichting Ontwikkelingsfonds Mensendieck (SOM) heeft Balm in 2000 voor oefentherapeuten, fysiotherapeuten en ergotherapeuten het boek ‘Gezond bewegen kun je leren’ geschreven (Balm, 2000). In dat Hbo-studieboek is het ‘Gedragsmodel Balm’ gedetailleerd uitgewerkt en theoretisch onderbouwd. Hij maakte hiervoor intensief gebruik van boeken en artikelen op het gebied van gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO) en patiëntenvoorlichting. Ook is de basisfasering van verandering van psycholoog Kurt Lewin uit 1947 gebruikt: ontdooien, veranderen en bevriezen. Volgens Lewin moet je de doelgroep dus eerst ‘ontdooien’ voordat je met verandering aan de slag kunt gaan. In het
model van Balm staat dit gelijk aan ‘openstaan’.
Brede toepassing Balm-model
In 2002 ging Balm werken bij een Arbo en ergonomie advies- en trainingsbureau. Toen kwam hij in aanraking met arbeidsveiligheid en Arbo. Het model is daarna verwerkt in hoofdstukken in een handboek ergonomie, een handboek fysieke belasting, een handreiking arbeidsveiligheid en in diverse publicaties over gedragsverandering. Anno 2022 maken paramedici, bewegingsagogen, leefstijlcoaches, Arbo coördinatoren, ergonomen én Veiligheidskundigen gebruik van het model. Het gedragsmodel ondersteunt het gesprek over duurzame gedragsverandering. Het geeft zowel houvast bij het bevorderen van gezond en veilig werkgedrag vanuit de Arbowet als het bevorderen van een gezonde leefstijl en
vitaliteit. Het model is zo algemeen, dat het houvast geeft bij beïnvloeding van gedrag van andere mensen én bij beïnvloeding van het eigen gedrag, dus bij zelfbeïnvloeding.
Afstudeeronderzoek Duco Krikke
Het HVK afstudeeronderzoek van Duco Krikke, werkzaam bij Deli Home, betreft een onderzoek naar eigenaarschap, leiderschap en voorbeeldgedrag bij Deli Home. De onderzoeksvraag is: “Op welke manier kan een duurzame verbetering worden bereikt in het nemen van eigenaarschap, het tonen van leiderschap en voorbeeldgedrag onder het operationeel management ten aanzien van arbeidsveiligheid binnen Deli Home locatie Gorinchem?” In het onderzoek heeft Krikke het model Balm toegepast om inzicht te geven
hoe gedragsverandering in fases verloopt, als kapstok voor het formuleren van interviewvragen, om na te gaan waar een gedragsverandering stagneert (inclusief GAP-analyse) en als hulpmiddel bij het ontwikkelen van een plan van aanpak met interventiemix.
Een van de conclusies van Krikke is: “Conclusie die getrokken wordt op basis van de interviews en op basis van het gedragsmodel Balm, is dat je gedragsverandering belangrijk kan vinden, kan willen en kunnen, maar dat er meer nodig is om het doen en in het bijzonder vol te houden (…). Dat is bij het veranderen naar écht betrokken zijn en verantwoordelijk voelen en de regie nemen over de veiligheid essentieel. De norm die wordt gesteld van hogerhand is belangrijk als referentiekader en het vergt de juiste mindset en middelen om het waar te maken (…) (Krikke, 2022).”
Onderzoek meerwaarde
Patrick Vanrolleghem, SHEQ coördinator bij afvalverwerker AVR, heeft als eerste onderzoek gedaan naar de gebruiksmogelijkheden van het model. Hij heeft dit gedaan in zijn afstudeeronderzoek voor de opleiding Management of Safety, Health & Environment van de TU Delft. Vanrolleghem ligt zijn keuze voor het Balm-model als volgt toe: “Aan de hand van opgestelde criteria die het dichtst bij de medewerkers van de NSI liggen, is uiteindelijk voor het model Balm gekozen. Eenvoud kenmerkte zich door de simpele gedragsveranderingsstappen, het model laat zich zeer makkelijk vertalen in een lerend model binnen bestaande veiligheidstools en daarbij is het een praktisch model in plaats van een beschrijvend model. Dit laatste is zeer belangrijk geweest, daar het wennen was om te werken met het gedragsveranderingsmodel maar wel snel begrepen werd.”
Onderzoeksvraag van Vanrolleghem
In welke mate draagt een gedragsveranderingsmodel bij om actief gedrag te ontwikkelen voor veiligheid bij operationele medewerkers, waarbij er tevens een hoger risicobewustzijn ontstaat?
Methode onderzoek
Vanrolleghem heeft aan de hand van het model Balm gekeken in welke vorm dit in de praktijk gebruikt kon worden. Door het doen van literatuuronderzoek, opstellen van vragenlijsten en het integreren van het model Balm in interventiesessies heeft hij dit ook in de praktijk afgetoetst.
Conclusies
De experimentgroep liet uit onderzoek zien dat deze is gegroeid in het openstaan voor veilig werken als wij Balms gedragsveranderingsmodel in ogenschouw nemen. Tijdens de interventiesessies biedt het model een duidelijke basis voor reflectie voor de NSI operators op situaties waar zij tegen aan lopen. Uit onderzoek is gebleken dat het gebruik van het model actief gedrag zeker stimuleert in meer gesprek over veiligheid bij de NSI-operators en dat de standaard veiligheidstools met het integreren van het model worden voorzien
van reflectie van het eigen gedragsveranderingsproces.
Aanbevelingen
NSI-operators hebben al een hoge mate van begrip van de risico’s van de NSI en hebben een enorme drive om hun werkzaamheden veilig uit te voeren. Om hier nog meer in te excelleren dient er een omgeving geschapen te worden, waarbij de NSI-ploegen goed op elkaar afgestemd zijn in combinatie met motiverend leiderschap. In dat proces kan het gebruik van het model Balm centraal staan om te reflecteren over elkaars gedrag en met elkaar de dialoog aan te gaan.
Tot slot
In de afstudeeronderzoeken van Krikke en Vanrolleghem is het model Balm gebruikt om het gesprek aan te gaan over veilig gedrag en gedragsverandering. Beiden hebben het model ook gebruikt om een scherper beeld te krijgen van doelen van interventies, educatie en communicatie. Krikke en Vanrolleghem gebruiken daarbij veelvuldig de zes begrippen van het model. Ze streven na dat iedereen aandacht heeft voor allerlei aspecten van veilig werken en veilig gedrag (openstaan). Ze beogen dat de doelgroep beschikt over alle
relevante kennis en inzichten (begrijpen), dat men gemotiveerd is voor veilig werken en veilig gedrag (willen) en dat men is toegerust, en dus competent is, om het gewenste gedrag te vertonen (kunnen). Uiteindelijk streven Krikke en Vanrolleghem natuurlijk na dat iedereen het geleerde toepast (doen) en blijft toepassen (volhouden). Met focus op de doelgroep werken ze aan doelgerichte gedragsbeïnvloeding.
Literatuurlijst
Balm M.F.K. (2000). Gezond bewegen kun je leren. Utrecht: Lemma BV.
Balm, M. (2022). Gedragsmodel Balm als gesprekstool. Balm academie. Geraadpleegd op 16 september 2022. Zie https://balmacademie.nl/gedragsmodel-balm-als-gesprekstool/
Krikke D. (13 juli 2022). Het belang van eigenaarschap en leiderschap in veiligheid. Een onderzoek naar de wijze waarop eigenaarschap & leiderschap voor veiligheid kan worden gestimuleerd voor een veiliger werkomgeving binnen Deli Home in Gorinchem. Onderzoek uitgevoerd als afstudeeronderzoek voor de opleiding Hogere Veiligheidskunde (HVK) bij Kader bv. 2022.
Vanrolleghem P.M. (Laatste CONCEPT 18 september 2022). Gebruik van een gedragsveranderingsmodel en het risicobewustzijn van een nascheidingsinstallatie operator. Onderzoek naar de relatie tussen het gebruik van een gedragsveranderingsmodel en het risicobewustzijn van een NSI operator. Onderzoek uitgevoerd als afstudeeronderzoek voor de opleiding Management of Safety, Health & Environment, TU Delft.
Aanvulling literatuurlijst
Door Rutger Balm, auteur van: ‘Mijn Mammoet – Een methode voor gedragsverandering’ wordt het proces van gedragsverandering aan de hand van vijf metaforen visueel gemaakt. Het doel van het boek is om te leren het eigen gedrag te veranderen. Het gebruik van metaforen stelt de lezer in staat om ook zonder voorkennis van psychologie al snel te begrijpen hoe gedrag ontstaat en (blijvend) veranderd kan worden. Het boek leert de lezer om een gedragsanalyse (deel 1) en een gedragsplan (deel 2) op te stellen. In de gedragsanalyse ligt de focus op het huidige, ongewenste gedrag en met het gedragsplan wordt er gewerkt aan nieuw, meer gewenst gedrag. Na het lezen van het boek is de lezer in staat om het gesprek aan te gaan over gedrag en gedragsverandering, met zichzelf en anderen. Ook bezit de lezer kennis over enkele effectieve veranderstrategieën, waardoor hij of zij gericht kan werken aan een succesvolle gedragsverandering.
Het boek is te bestellen via https://mijnmammoet.nl/boek/
0 reacties